Mówiąc o hamowaniu, skupimy się na hamowaniu awaryjnym, czyli występującym wówczas, gdy na drodze pojazdu pojawi się niespodziewanie przeszkoda. Każdy kierowca chciałby, aby wciśnięcie pedału hamulca od razu spowodowało zatrzymanie pojazdu, ale w rzeczywistości tak się nie dzieje, gdyż potrzebna jest tak zwana droga zatrzymania pojazdu. Na drogę zatrzymania pojazdu składają się następujące elementy: – czas reakcji kierowcy, – czas uruchomienia hamulców, – czas hamowania, czyli droga przebyta przez pojazd od momentu rozpoczęcia hamowania, aż do momentu całkowitego zatrzymania pojazdu. Droga hamowania pojazdu zależy również od rodzaju nawierzchni, czyli jej stanu (sucha, mokra, ośnieżona, oblodzona), rodzaju ogumienia, rodzaju i wielkości zastosowanego w oponach bieżnika oraz od rodzaju hamulców stosowanych w pojeździe.
- Hamowanie pulsacyjne
Hamulce pojazdu działają najskuteczniej wówczas, gdy potrafimy utrzymać koła na granicy przyczepności z nawierzchnią. Sposób ten polega na tym, aby momenty blokowania kół, powstałe na skutek naciskania na pedał hamulca, były jak najkrótsze. Jadąc pojazdem z określoną prędkością, naciskamy na pedał hamulca, powoduje to blokowanie kół i utratę przyczepności, pojazd porusza się w poślizgu. W tym momencie należy zdjąć nogę z pedału hamulca po to, aby odzyskać przyczepność. Koła pojazdu zaczną się obracać, ale już z mniejszą prędkością. Ponownie należy nacisnąć na pedał hamulca, blokując tym samym koła pojazdu i doprowadzając do utraty przyczepności (wystąpi zjawisko poślizgu). Puszczamy ponownie pedał hamulca, przeciwdziałając temu zjawisku. Całą tę procedurę powtarzamy tyle razy, ile nam to będzie potrzebne do całkowitego zatrzymania pojazdu. Tak przeprowadzone hamowanie pulsacyjne powinno zagwarantować nam maksimum skuteczności hamowania pojazdem na drodze. Należy jednak pamiętać o tym, aby praca nogi na pedale hamulca nie była zbyt szybka, gdyż spowoduje to ciągłą pracę pompy hamulcowej i pojazd będzie poruszał się w poślizgu. Jest to niekorzystne zjawisko, gdyż pojazd znajdujący się w poślizgu jest niesterowny i porusza się w linii prostej.
- Hamowanie z wykorzystaniem układu ABS
Układ ABS podczas hamowania stale kontroluje układ hamulcowy pojazdu i zapobiega blokowaniu się kół, niezależnie od stanu nawierzchni drogi i przyczepności opon. Układ zaczyna korygować ciśnienie w układzie hamulcowym, gdy tylko jedno z kół pojazdu znajdzie się na granicy zablokowania. Samochód zachowuje sterowność nawet w przypadku bardzo ostrego hamowania, na przykład podczas manewru omijania przeszkody. Także podczas hamowania awaryjnego układ ABS umożliwia ominięcie przeszkody bez zdejmowania nogi z pedału hamulca. Działanie układu ABS daje się zauważyć poprzez pulsowanie pedału hamulca i charakterystyczny odgłos. Samochód znajduje się teraz w sytuacji krytycznej. Układ ABS pozwala zachować kontrolę nad pojazdem, przypominając zarazem o konieczności dostosowania prędkości jazdy do warunków panujących na drodze. Dla zachowania optymalnej skuteczności hamowania należy pedał hamulca trzymać w pełni wciśnięty, pomimo jego pulsowania. Jednak nawet dysponując takim zabezpieczeniem, nie należy podejmować niepotrzebnego ryzyka podczas jazdy. Bezpieczeństwo na drodze zapewnia tylko rozsądny i odpowiedzialny sposób jazdy. Po włączeniu zapłonu w pojeździe zapala się lampka kontrolna układu ABS. Równocześnie układ przeprowadza samokontrolę. Jeżeli lampka po kilku sekundach nie zgaśnie lub zaświeci się podczas jazdy, oznacza to, że w układzie ABS wystąpiła usterka. Układ hamulcowy nadal działa w pojeździe, jednak bez zabezpieczenia przed zablokowaniem kół podczas hamowania awaryjnego. Zaletą układu antypoślizgowego ABS jest to, iż w warunkach ślisko- ści nawierzchni podczas hamowania utrzymujemy pełną sterowność pojazdu, gdyż koła nie zostaną zablokowane. Jest to jedyna i zarazem najważniejsza zaleta układu ABS. Błędem jest twierdzenie, iż pojazd wyposażony w układ ABS skraca drogę hamowania, szczególnie jest to widoczne, gdy mamy do czynienia z nierówną nawierzchnią lub niesprawnością amortyzatorów, które nieprawidłowo tłumią drgania, pozwalając na oderwanie koła pojazdu od podłoża.
Ćwiczenia !!!
1) „hamowanie na prostej”
Technika hamowania na prostym odcinku drogi samochodem z konwencjonalnym układem hamulcowym i samochodem wyposażonym w układ ABS. Ćwiczenia przeprowadzamy na płycie manewrowej, wykorzystując pachołki i pojazdy z ww. układami hamulcowymi.
● Pojazd wyposażony w układ hamulcowy konwencjonalny: Wyznaczenie toru przejazdu pachołkami. Zbliżając się do pierwszego pachołka rozpoczynającego wyznaczony tor przejazdu, naciskamy mocno na pedał hamulca (hamowanie awaryjne), nastąpi blokowanie kół, utrata przyczepności i pojazd będzie poruszał się w poślizgu. Należy więc zdjąć nogę z pedału hamulca po to, aby koła odzyskały przyczepność. Zjawiska zaczną się powtarzać cyklicznie. Całą procedurę powtarzamy tyle razy, ile będzie nam to potrzebne do całkowitego zatrzymania pojazdu. Należy pamiętać o tym, aby praca nogi na pedale hamulca nie była zbyt szybka, gdyż spowoduje to ciągłą pracę pompy hamulcowej i pojazd będzie się poruszał w poślizgu.
● Pojazd wyposażony w układ hamulcowy ABS: Zbliżając się do pierwszego pachołka wyznaczonego toru przejazdu, naciskamy mocno na pedał hamulca i trzymamy, aż do zatrzymania się pojazdu. Nierówności toru, piasek lub inne zanieczyszczenia układ ABS odczytuje jako poślizg i natychmiast przepuszcza płyn hamulcowy, powodując tym samym, iż hamulec działa mniej skutecznie.